ANKARA – İnternet haber sitelerini basın yasası kapsamında tanımlayan yasa Ekim ayından bu yana yürürlükte. Meslek kuruluşlarının “yanlış bilgilendirme” suçundan dolayı “sansür yasası” olarak adlandırdığı yasa ile internet haber sitelerinin Basın İlan Kurumu’ndan “resmi duyuru” almalarının önü açıldı.
Basın İlan Kurumu (BİK) bugün (13 Ocak) yaptığı toplantıda internet haber sitelerinin resmi ilan alabilmesi için belirlenen kuralları kabul etti. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (TGC) BİK toplantısında kabul edilen yönetmelik şerh edildi. TGC, taslak yönetmelikte herhangi bir değişiklik yapılmadığı için süreci yargıya taşımaya hazırlanırken, yönetmeliğin yakın zamanda Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor.
YÖNETMELİK NE GETİRİYOR?
İnternet haber sitelerinin resmi reklam alabilmelerini düzenleyen BİK toplantısında kabul edilen yönetmelik çok katı kurallar getiriyor. Buna göre internet haber siteleri, Türkiye genelini kapsayan yayın organları için “Genel Kategori”, 1. Kategori için İstanbul, 2. Kategori için Ankara ve İzmir ve üçüncü, dördüncü ve beşinci kategoride olmak üzere altı kategoride ele alınacaktır.
Türkiye genelinde yayın yapan ve reklam almak isteyen internet haber sitelerinin en az 32, 1. kategorideki kurumların en az 15, 2. kategorideki kurumların en az 12 kişiyi istihdam etmesi gerekecek. Bu sayı 3. kategoride 8, 4. kategoride 6, 5. kategoride ise 4 çalışan olacak.
BİK’in yönetmeliğine göre internet haber sitelerinin resmi duyuru alabilmesi için bir diğer kriter de günlük olarak yayınlanacak haberlerin minimum sayısı olacak. Tüm Türkiye’yi kapsayan genel kategori için günde en az 240, 1. kategori için 100, 2. kategori için 80 haber talep eden yönetmelik, bu sayıyı 3. kategori için 50’ye, 4. kategori için 40’a, ve 5. kategori için 80. Kategori için en az 30 adet haber yayın kuralı getirecektir.
Öte yandan internet haber sitelerinin okunma oranları da reklam verme kuralları çerçevesinde olacaktır. Türkiye geneli kategorisindeki bir internet haber sitesi için günlük minimum tekil ziyaretçi sayısı 500 bin, günlük minimum sayfa görüntüleme sayısı ise 1,5 milyon olmalıdır. İstanbul’u kapsayan 1. kategori için günlük taban tekil ziyaretçi sayısı 50 bin, görüntülenme sayısı ise 150 bin olarak belirlendi. 3. kategorideki medyalar için günde 20 bin ziyaretçi ve 60 bin görüntülenme, 4. kategorideki kurumlar için günde 10 bin ziyaretçi ve 30 bin görüntüleme, 5. kategori için 3 bin tekil ziyaret ve 9 günlük ziyaret gerekiyor. Bin sayfa görüntüleme isteniyor.
TGC’DEN İTİRAZLAR
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, BİK toplantısında kabul edilen yönetmeliğe itiraz etti. Yönetmelik taslağının anayasaya, yasalara, basın ve ifade özgürlüğüne ve çalışma özgürlüğüne aykırı olduğunu belirten TGC, itirazlarını yazılı olarak iletti, “Gazeteciler, hukukçular, akademisyenler bile en temel hukuk ve hukuk bilgisine sahip hiç kimse bunu yapmamalıdır. Bu yönetmelik taslağını imzalaması, anti-demokratik hükümleri onaylaması düşünülemez.”
TGC, Basın İlan Kurumu’nun yönetmeliğin internet haber sitelerinin birçok farklı kesimi ve temsilcisi ile görüşülerek hazırlandığı tezini ortaya koyduğunu ve bunun gerçeği yansıtmadığını belirterek, TGC, “Birçok yerde gündeme getirilen bu temsilcilerin görüşleri toplantılar ve toplantılar yapılmış, ancak bu görüşler yönetmelik taslağına yansıtılmamıştır. Sözüm kendisine demokratik ve katılımcı görünerek bir dizi toplantı yapıldı ama 2018’den beri bir nevi yönetim kuralı olan “Ben yaptım ve oldu” anlayışıyla hazırlanan taslak Genel Kurul’a getirildi. Toplantı. Yapılması gereken şube temsilcileri, internet gazetecileri ve basın meslek kuruluşlarını bir araya getirip “birlikte” yeni bir yönetmelik taslağı hazırlamaktır.
‘AÇIKÇA ANAYASA İLE İLGİLİ OLABİLECEK YENİ KANUN’
Anayasa’nın 29’uncu sayısında “Gazetecilik mesleğine ilişkin süreli yayınların yayımı, yayın koşulları, mali kaynakları ve ilkeleri kanunla düzenlenir” kararının yer aldığını hatırlatan TGC, anayasaya göre mali kararların düzenleneceğini hatırlattı. kanunla yapılır ve bu yönetmelikle yapılamaz. Düzenlemenin Ekim ayında TBMM’de kabul edilen yeni Basın Kanunu olduğu iddiasına da itiraz eden Dernek, “Üstelik dayanak olarak ifade edilebilecek yeni Basın Kanunu da Anayasa’ya açıkça aykırıdır. Bununla ilgili iptal başvurusu şu anda Anayasa Mahkemesi’nin incelemesinde. Bu nedenlerle, yönetmelik taslağının öncelikle reddedilmesi gerekmektedir.
“GAZETECİNİN ÇALIŞMA ÖZGÜRLÜĞÜ YOK OLACAK”
TGC itirazında, internet sitelerinin resmi ilan verme hakkının sona ermesine ilişkin unsurlarda anayasa, yasalar, basın ve ifade özgürlüğü, çalışma özgürlüğüne ilişkin “kesinlikle kabul edilemez” kararlar bulunduğunu belirtti.
Kabul edilen yönetmeliğe göre reklam yayınlayan vadeli yayının sahibi, ortağı veya muhabiri, yani fikir işçileri ekibindeki rastgele bir gazeteci hakkında “Aleyhine Karşı Suçlar”daki hatalardan dolayı ceza davası açılması halinde; Türk Ceza Kanunu’nun Anayasal Düzen” bölümünde yer alan veya “Teröre Teşvik Kanunu” kapsamındaki suçlardan dolayı resmi ilan yayınlama haklarına son verilecektir. TGC, “mahkeme tarafından mahkûmiyet” yerine “mahkumiyet halinde”, “ceza davası açılması halinde” yazılmasının açıkça kurumun kendisini mahkemelerin üzerinde tuttuğu anlamına geldiğini belirtti.
TGC ayrıca, 114. maddenin ikinci fıkrasına göre hakkında ceza davası açılan gazetecinin çalışma özgürlüğünün çalışma özgürlüğünden yoksun bırakıldığını da belirtti. Gazeteciler hakkında sık sık soruşturma ve davaların açıldığı bir ortamda, süresiz yargı süreci nedeniyle gazetecilerin ihraç edilmesi kabul edilemez. Bu madde basın özgürlüğüne yönelik ciddi bir ihlali beraberinde getirmektedir, Anayasa’ya ve yasalarımıza aykırıdır” dedi.
‘İNTERNET SİTELERİNE AÇIKÇA YÖNETMELİK’
TGC, internet haber sitelerinin resmi ilan yayınlama hakkının kazanılmasına ilişkin kuralların belirlendiği yönetmeliğin 3’üncü bölümünde, “Genel Kurul tarafından belirlenen diğer şart ve nitelikleri taşımaları gerektiğinin” belirtildiğini hatırlattı. kuruma verilen görevleri kabul eder ve zamanında yerine getirir”. belirlenmemiş. Bu madde hukuki belirlilik kuralını, objektiflik kriterini ve güvenilirlik ilkelerini ihlal etmektedir. Dolayısıyla böyle bir hukuki belirsizliği kabul etmek düşünülemez.”
Yönetmelik taslağının “İçerik” bölümünün yeni bir “medya etiği” içerdiğini savunan TGC, “Bu bölümle yayın politikasının içeriğine müdahale ediliyor. Yayının içeriğine hiçbir idare müdahale edemez, bu Anayasa’ya aykırıdır.
TGC, taslağın 26. maddesinde internet haber sitesine “erişim yasağı verilmesi halinde alan adı değişikliği başvurusunda bulunulamayacağı”nın düzenlendiğini belirterek, “Kurumun pilot karar şartı aranıyor. Anayasa Mahkemesi’nin erişimin engellenmesine ilişkin kararı henüz yerine getirilmedi ve yeni kanun çıkarılmadı. Anayasa Mahkemesi’nin kararına göre bu konu kanunla düzenlenecek. Kanunla düzenlenmesi gereken konuya ilişkin düzenleme getiren Kurum, internet sitelerini de her erişim engellemesinde yeni yollar bulmaya zorluyor. Erişim engelleme kararının hukuki yapısından kaynaklanan sorunlar nedeniyle internet sitelerine açıkça aykırı bir düzenlemedir.”
TRAFİK BİLGİLERİNE İTİRAZ
Yönetmelik taslağının şartlar bölümünde birçok hususun hukuka aykırı olduğunu belirten Dernek, “İnternet haber siteleri, tuttukları içerikleri 10 Sayılı Kanun’un veri işleme yetki ve sorumluluğu gereğince sunmakla yükümlüdür. Ancak, veri işlemeye ilişkin usul ve esaslar Kişisel Verilerin Korunması Kanununa tabidir, bu konudaki esaslar bu Kanunun dışında olamaz.
İnternet haber sitelerinin BİK tarafından belirlenecek ziyaretçi trafik bilgilerini toplayan ölçüm aracını kullanma zorunluluğuna karşı çıkan TGC, “Trafik verilerini aktarma ve kurum tarafından belirlenen ölçüm aracını kullanma zorunluluğu, düzenleme yükümlülüğüne aykırıdır. Kişisel verilerle ilgili her konuda kanunen ve idari işlemle hukuki otorite devralınamaz.” (DUVAR)
